Sommige mensen ontwikkelen na een doorgemaakte COVID-19 een lange nasleep van vaak hardnekkige klachten. Het ziektebeeld wordt ook wel longcovid of post-covid-syndroom genoemd. Onderzoek laat zien dat neuro-inflammatie hierbij een belangrijke rol speelt. Astragalus membranaceus gaat neuro-inflammatie tegen en zou daarom wel eens een grote rol kunnen spelen bij de behandeling van longcovidklachten, zoals hersenmist, hoofdpijn en geheugenproblemen.
Longcovid of post-covid-syndroom
Er wordt gesproken over longcovid of post-covid-syndroom als iemand langer dan 3 maanden minimaal 1 klacht blijft behouden na een besmetting met SARS-CoV-2. Mogelijke klachten zijn onder meer aanhoudende vermoeidheid, geheugen- en concentratiestoornissen, hoofdpijn en slaapproblemen.
Er kunnen ook meerdere klachten aanwezig blijven waardoor men niet meer normaal kan functioneren in het dagelijks leven of niet meer kan werken. Bijna tweederde van de werknemers met longcovid worden volledig arbeidsongeschikt verklaard door het UWV [1].
Longcovid of post-covid-syndroom toont veel gelijkenissen met andere postvirale vermoeidheidssyndromen zoals myalgische encefalomyelitis/chronisch vermoeidheidssyndroom (ME/CVS). Een milde maar chronische ontsteking van de hersenen, ook wel neuro-inflammatie genoemd, is waarschijnlijk de gemene deler tussen deze postvirale ziektebeelden.
In dit artikel lees je hoe zo’n neuro-inflammatie na een virale infectie kan ontstaan en hoe je deze kan behandelen.
Astragalus membranaceus of vlezige hokjespeul
De wortel (radix) van Astragalus membranaceus (afbeelding 1) wordt al eeuwen medicinaal gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde en staat daar bekend onder de naam Huang Qi. De belangrijkste werkzame stoffen in deze wortels zijn saponinen (waaronder diverse astragalosiden), polysachariden (waaronder astragaloglucanen) en flavonoïden (waaronder isoflavonen). Traditioneel wordt Astragalus membranaceus radix ingezet om stofwisseling, uithoudingsvermogen, kracht en vitaliteit te stimuleren.
Astragalus verbetert chronische vermoeidheid, remt inflammatie en heeft een antivirale werking, maar recent onderzoek heeft echter nog een andere interessante werking van deze plant achterhaald.
Astragalus blijkt de integriteit van de bloed-hersenbarrière te beschermen en te herstellen via het optimaliseren van de endotheelfunctie [2]. Het herstellen van deze barrière is een onmisbare stap in de behandeling van longcovid omdat een falende barrière aan de basis ligt van het ontstaan van een langdurige neuroinflammatie.
Deze inzichten maken de plant tot een erg aantrekkelijk therapeuticum voor mensen die leiden aan chronische klachten die ontstaan zijn na een virale infectie. In dit opzicht is het effect van de plant op longcovid te vergelijken met zijn effect op andere postvirale syndromen.
Neuro-inflammatie in de hoofdrol bij longcovid
De symptomen waar mensen met longcovid aan leiden ontstaan uit een ontstekingsreactie in de hersenen die maar niet lijkt op te lossen. Deze langdurige neuro-inflammatie wordt ook bij andere verwante ziektebeelden gezien zoals ME/CVS en de ziekte van Lyme. Net als bij deze ziektebeelden is het als therapeut erg belangrijk deze neuro-inflammatie te herkennen en te behandelen. Alleen dan kun je symptomen als hersenmist, hoofdpijn en geheugenproblemen oplossen.
Ontsteking van de hersenen bij een infectie?
Als een virus onze cellen infecteert zal ons immuunsysteem daarop reageren. Dat verloopt aan de hand van een cascade van cytokineproductie en daaropvolgende mobilisatie van immuuncellen. Hoewel interessant, valt een beschrijving van dit proces buiten het bestek van dit artikel. Waar we ons in dit artikel wel op richten, is de ontstekingsreactie die plaatsvindt in de hersenen bij een virale infectie.
Door het bestaan van een goed gereguleerde bloed-hersenbarrière (BHB) worden de hersenen normaal gesproken goed afgeschermd van immuunactiviteit in de bloedbaan en kunnen immuuncellen niet zomaar de hersenen infiltreren. Dit voorkomt een onnodige ontstekingsreactie in de hersenen.
Bij een systemische inflammatie zoals bij COVID-19 kan deze bloed-hersenbarrière als gevolg van schade aan het endotheel echter hyperpermeabel worden waardoor immuuncellen zoals lymfocyten, natural killer cellen en monocyten de hersenen kunnen binnenkomen en een ontstekingsreactie in het brein kunnen teweegbrengen.
Neuro-inflammatie: the good, the bad and the ugly
Leeftijd, genetica, onderliggende aandoeningen en zelfs de samenstelling van het darmmicrobioom bepalen hoe lang het endotheel functioneel kan blijven en dus hoe permeabel deze BHB kan worden bij een systemische inflammatie [3].
Dergelijke neuro-inflammatie kan positief en beschermend zijn in sommige situaties, bijvoorbeeld wanneer het dient als afweer tegen pathogenen die de hersenen kunnen infiltreren of wanneer er neuronale schade hersteld moet worden. In andere situaties kan de neuro-inflammatie onnodig of excessief zijn zoals bij een beschadiging van de BHB.
Dat dergelijke neuro-inflammatie ook plaatsvindt bij longcovid is intussen aangetoond (afbeelding 2) [4,5]. Een langdurige neuro-inflammatie zoals het geval is bij longcovid wordt als pathologisch en schadelijk bestempeld.
(Afbeelding 2: PET-scan van 2 personen met long covid en een controlegroep van 3 gezonde personen. Groen, geel, oranje en rode kleur wijst op inflammatie. Blauwe en zwarte kleur duidt op gezond hersenweefsel. Uit: Visser D, Golla SSV, Verfaillie SCJ, Coomans EM, Rikken RM, van de Giessen EM, et al. Long COVID is associated with extensive in-vivo neuroinflammation on [ 18 F]DPA-714 [6]
Symptomen van een neuroinflammatie
Een ontstekingsreactie in de hersenen beïnvloedt enkele hersenfuncties waardoor er vaak duidelijk herkenbare symptomen opduiken.
De meest voorkomende symptomen van een neuro-inflammatie zijn:
- Concentratie- en geheugenproblemen
- Hersenmist
- Hoofdpijn
- Neerslachtigheid
- Angstgevoelens
- Slaapproblemen
Deze symptomen tonen overeenkomsten met de symptomen die worden gerapporteerd door mensen die leiden aan postvirale syndromen zoals longcovid.
Effect van Astragalus membranaceus op neuro-inflammatie
De wortel van Astragalus membranaceus kan mensen helpen die vaak veel last hebben van de symptomen van een aanhoudende en heftige neuro-inflammatie zoals bij longcovid.
Ten eerste heeft Astragalus membranaceus een directe antivirale werking waardoor eventueel latent aanwezige virusdeeltjes efficiënter kunnen worden opgeruimd. Vervolgens heeft Astragalus een positief effect bij chronische vermoeidheid [8,9].
Maar het meest interessante aspect van Astragalus is wellicht de invloed die het uitoefent op de BHB. Astragaloside IV, een actief bestanddeel van Astragalus, heeft namelijk drie zeer interessante eigenschappen.
- Het herstelt de mitochondriale functie van endotheelcellen waardoor de integriteit van de BHB hersteld wordt [2]
- Het beschermt de hersenen tegen schade of apoptose [10]
- Het remt neuro-inflammatie [10]
Omdat het leven van longcovid-patiënten beheerst wordt door aanhoudende en heftige klachten als gevolg van een chronische neuro-inflammatie, lijkt Astragalus en het actieve bestanddeel astragaloside IV hier een zeer waardevol antwoord te bieden op de situatie.
De combinatie van de antivirale activiteit en het actief remmen en zelfs oplossen van de neuro-inflammatie maakt Astragalus membranaceus tot een interessante interventie tegen postvirale syndromen zoals longcovid.
Het effect van deze interventie kan nog krachtiger worden als het wordt gecombineerd met andere stoffen of planten. Eén van deze planten is Eleutherococcus senticosus (Siberische ginseng), dat bovendien bewezen effectief is bij longcovid [11].
Kennis in de praktijk
Astragalus membranaceus kan wegens zijn unieke eigenschappen worden ingezet bij postvirale syndromen zoals longcovid. De wortels van deze medicinale plant zijn in staat de bloed-hersen barrière te herstellen en de neuro-inflammatie te remmen waardoor hardnekkige symptomenvan een neuro-inflammatie bestreden kunnen worden.
Deze medicinale plant kan gecombineerd worden met een andere sterke speler namelijk Eleutherococcus senticosus waardoor de interventie extra krachtig wordt.
Bij het behandelen van cliënten met longcovid die leiden aan symptomen van een aanhoudende neuro-inflammatie kan er gebruikgemaakt worden van 900 mg Astragalus membranaceus radix extract en zo’n 250 mg Eleutherococcus senticosus radix extract per dag en dat gedurende minimaal 4 weken. In onze ervaring werken deze doseringen het best.
Referenties:
1. Service K&. UWV: meeste cliënten met langdurige coronaklachten volledig arbeidsongeschikt [Internet]. [cited 2022 Nov 2]. Available from: https://www.uwv.nl/nl/persberichten/uwv-meeste-clienten-met-langdurige-coronaklachten-volledig-arbeidsongeschikt?friendlyurl=/overuwv/pers/persberichten/2022/uwv-meeste-clienten-met-langdurige-coronaklachten-volledig-arbeidsongeschikt.aspx
2. Han R, Tang F, Lu M, Xu C, Hu J, Mei M, et al. Astragalus polysaccharide ameliorates H2O2-induced human umbilical vein endothelial cell injury. Molecular Medicine Reports. 2017 Jun;15(6):4027–34.
3. Galea I. The blood–brain barrier in systemic infection and inflammation. Cell Mol Immunol. 2021 Nov;18(11):2489–501.
4. Klein R, Soung A, Sissoko C, Nordvig A, Canoll P, Mariani M, et al. COVID-19 induces neuroinflammation and loss of hippocampal neurogenesis [Internet]. In Review; 2021 Oct [cited 2022 Oct 27]. Available from: https://www.researchsquare.com/article/rs-1031824/v1
5. Visser D, Golla SSV, Verfaillie SCJ, Coomans EM, Rikken RM, van de Giessen EM, et al. Long COVID is associated with extensive in-vivo neuroinflammation on [ 18 F]DPA-714 PET [Internet]. Infectious Diseases (except HIV/AIDS); 2022 Jun [cited 2022 Oct 27]. Available from: http://medrxiv.org/lookup/doi/10.1101/2022.06.02.22275916
6. Visser D, Golla SSV, Verfaillie SCJ, Coomans EM, Rikken RM, van de Giessen EM, et al. Long COVID is associated with extensive in-vivo neuroinflammation on [ 18 F]DPA-714 PET [Internet]. Infectious Diseases (except HIV/AIDS); 2022 Jun [cited 2022 Aug 10]. Available from: http://medrxiv.org/lookup/doi/10.1101/2022.06.02.22275916
7. Resultaten Long COVID onderzoek [Internet]. C-support. [cited 2022 Oct 27]. Available from: https://www.c-support.nu/resultaten-long-covid-onderzoek/
8. Cho JH, Cho CK, Shin JW, Son JY, Kang W, Son CG. Myelophil, an extract mix of Astragali Radix and Salviae Radix, ameliorates chronic fatigue: A randomised, double-blind, controlled pilot study. Complementary Therapies in Medicine. 2009 Jun;17(3):141–6.
9. Zhang Y, Jin F, Wei X, Jin Q, Xie J, Pan Y, et al. Chinese herbal medicine for the treatment of chronic fatigue syndrome: A systematic review and meta-analysis. Front Pharmacol. 2022 Sep 29;13:958005.
10. Kang X, Su S, Hong W, Geng W, Tang H. Research Progress on the Ability of Astragaloside IV to Protect the Brain Against Ischemia-Reperfusion Injury. Front Neurosci. 2021 Nov 16;15:755902.
11. Karosanidze I, Kiladze U, Kirtadze N, Giorgadze M, Amashukeli N, Parulava N, et al. Efficacy of Adaptogens in Patients with Long COVID-19: A Randomized, Quadruple-Blind, Placebo-Controlled Trial. Pharmaceuticals. 2022 Mar 11;15(3):345.