Vitamine K- en D-tekort op de IC

Intensive careDe voedingsstatus van nutriënten die nodig zijn voor een adequate afweerreactie kan een kritieke rol spelen voor de toestand van intensive care patiënten met een infectie.
De afgelopen maanden is onderzoek hiernaar in een stroomversnelling gekomen. Met betrekking tot vitamine K en D lijkt dit onderzoek te bevestigen dat een lage voedingsstatus van deze vitaminen een negatieve invloed heeft op de ziekte-ernst bij deze patiënten.
 
Van het aminozuur glutamine is al enkele decennia bekend dat het een cruciale rol speelt voor ernstig zieke IC-patiënten, met name bij een infectie. Glutaminetekort is een onafhankelijke voorspeller van overlijden bij patiënten op de intensive care [1].
 
Ook van vitamine K is al minstens zeventien jaar bekend dat een tekort relatief vaak kan voorkomen bij IC-patiënten en kan meespelen bij een slechter verloop van de ziekte-ernst [2]. Recenter is gebleken dat IC-patiënten ook vaak een vitamine D-tekort hebben [3].
 

Patiënten op de intensive care hebben vaak vitamine K-tekort

Een vitamine K-tekort is een frequente complicatie bij patiënten die opgenomen zijn op de intensive care. Bij opname zou 25% van deze patiënten vaak al een subklinisch tekort hebben [4,5] dat nog verder toeneemt tijdens het ziekteverloop op de IC [5]. Dit leidt tot dysfunctionele proteïnen die voor hun werking afhankelijk zijn van vitamine K [4,5]. Deze zogenaamde Gla-proteïnen hebben onder meer anti-trombotische en elastine-beschermende functies. Daarnaast heeft vitamine K zelf, onafhankelijk van Gla-proteïnen, een anti-inflammatoire werking [6].
Bij een aantal IC-patiënten is een vitamine K-tekort geassocieerd met verhoogde spiegels van interleukine-6 (IL-6). IL-6 is een pro-inflammatoir cytokine dat betrokken is bij de inductie van een ‘cytokinestorm’, een overmatige, inflammatoire reactie van het immuunsysteem dat een bedreiging kan vormen voor de overleving op de IC.
Een vitamine K-tekort in combinatie met verhoogde spiegels van IL-6 werd vooral bij mannelijke IC-patiënten gezien [4].
Bij een vitamine K-tekort kan ook de spiegel van C-reactief proteïne (CRP) stijgen, een marker voor ontstekingen. Uit een studie bij 709 volwassenen is gebleken dat de spiegel van hs-CRP (high sensitive-CRP) stijgt bij hogere spiegels van dysfunctionele Gla-proteïnen, duidend op een functioneel vitamine K-tekort [7]. hs-CRP is een gevoelige marker voor chronische, laaggradige ontsteking en een voorspeller van het risico op hart- en vaatziekten.
 
Een stijgend tekort aan vitamine K bij patiënten op de IC kan leiden tot een tekort aan functioneel (door vitamine K-geactiveerd) matrix-Gla-proteïne. Bij patiënten met een longinfectie kan dit een bedreiging zijn voor de longfunctie [8]. Matrix-Gla-proteïne (MGP) is namelijk belangrijk voor het behoud van de longblaasjesfunctie via bescherming van de integriteit van elastine in het longweefsel [8].
 

Vitamine D-tekort op de intensive care

In de algemene bevolking komt naar schatting bij meer dan 50% een vitamine D-tekort (of -insufficiëntie) voor, vooral bij verpleeghuisbewoners [9]. Ook bij IC-patiënten komt een vitamine D-insufficiëntie/tekort algemeen voor [10,11] wat binnen drie dagen op de IC nog verder kan toenemen [12]. Dit draagt bij aan een ernstiger ziekteverloop en een verhoogd risico op infecties, of op de gevolgen daarvan [11].
Vitamin D is een immuun-modulator met een effectiviteit tegen diverse luchtweginfecties. Vitamine D zou mogelijk hyper-inflammatie met een cytokinestorm kunnen voorkomen [9].
 
Verder klinisch onderzoek is eerst nodig om te zien of verbetering van de voedingsstatus van vitamine K en/of D een gunstige invloed kan hebben bij patiënten met een infectie die opgenomen zijn op de IC.
 

Referenties:

  1. Nienaber A, Dolman RC, van Graan AE, et al. Prevalence of glutamine deficiency in ICU patients: a cross-sectional analytical study. Nutr J. 2016 Aug 2;15(1):73.
  2. O’Shaughnessy D, Allen C, Woodcock T, et al. Echis time, under-carboxylated prothrombin and vitamin K status in intensive care patients. Clin Lab Haematol. 2003 Dec;25(6):397-404.
  3. Cecchi A, Bonizzoli M, Douar S, et al. Vitamin D deficiency in septic patients at ICU admission is not a mortality predictor. Minerva Anestesiol. 2011 Dec;77(12):1184-9.
  4. Anastasi E, Ialongo C, Labriola R, et al. Vitamin K deficiency and covid-19. Scand J Clin Lab Invest. 2020 Aug 11:1-3.
  5. Dahlberg S, Schurgers L, Schött U, et al. Vitamin K deficiency in critical ill patients; a prospective observational study. J Crit Care. 2019 Feb;49:105-109.
  6. Shioi A, Morioka T, Shoji T, et al. The Inhibitory Roles of Vitamin K in Progression of Vascular Calcification. Nutrients. 2020 Feb 23;12(2):583.
  7. Danziger J, Young RL, Shea MK, et al. Vitamin K-Dependent Protein Activity and Incident Ischemic Cardiovascular Disease: The Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis. Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology. 2016 May;36(5):1037-1042.
  8. Dofferhoff ASM, Piscaer I, Schurgers LJ, et al. Reduced vitamin K status as a potentially modifiable risk factor of severe COVID-19. Clin Infect Dis. 2020 Aug 27:ciaa1258.
  9. Mohan M, Cherian JJ, Sharma A. Exploring links between vitamin D deficiency and COVID-19. PLoS Pathog. 2020 Sep 18;16(9):e1008874.
  10. Atalan HK, Güçyetmez B. Serum Vitamin D Level at ICU Admission and Mortality. Turk J Anaesthesiol Reanim. 2017 Aug;45(4):193-196.
  11. Meltzer DO, Best TJ, Zhang H, et al. Association of Vitamin D Status and Other Clinical Characteristics With COVID-19 Test Results. JAMA Netw Open. 2020 Sep 1;3(9):e2019722.
  12. Higgins DM, Wischmeyer PE, Queensland KM, et al. Relationship of vitamin D deficiency to clinical outcomes in critically ill patients. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2012 Nov;36(6):713-20.

 
Bron: https://springfieldnutra.com/nieuws/vitamine-k-en-d-tekort-op-de-ic/

Comments are closed.