Profylaxe en behandeling van luchtweginfecties zijn maar beperkt mogelijk. Ondanks dat de meeste luchtweginfecties niet leiden tot ernstige problemen, zorgt de hoge incidentie uiteindelijk wel voor grote gevolgen voor de gezondheidszorg en ziekteverzuim. Wetenschappers en gezondheidsprofessionals zijn dan ook naarstig op zoek naar oplossingen. Suppletie met zink zou uitkomst kunnen bieden.
Zink heeft in vitro een brede antivirale werking tegen de meeste virussen die een luchtweginfectie kunnen veroorzaken, waaronder coronavirussen. Het spoorelement speelt een belangrijke rol in de afweer, ontstekingsreactie, behoud van homeostase, de activiteit van de ACE2-receptor en de fysiologische reactie op hypoxie (zuurstoftekort van de weefsels).
Analyse van beschikbare klinische onderzoeken toont aan dat zink een rol zou kunnen spelen – zowel ter preventie als ter behandeling – bij virale luchtweginfecties [1].
Effectief bij gezonde volwassenen
De onderzoekers bekeken 28 klinische studies met totaal 5446 deelnemers die zich bevonden in een situatie die een hoog risico met zich meebracht op een virale infectie. Deelnemers waren gezonde volwassenen waarbij het onwaarschijnlijk was dat ze een zinktekort hadden. De infecties die de deelnemers opliepen tijdens de studies waren mild tot matig ernstig. In de studies werd zowel profylactisch gebruik van zink onderzocht, als ook de behandeling van een virale luchtweginfectie. De orale dosering voor profylactisch gebruik lag tussen de 15 en 45 mg zink per dag gedurende zeven tot twaalf maanden. Sublinguale doseringen lagen tussen de 45 en 300 mg per dag gedurende twee weken.
Enkele studies bekeken daarnaast de effecten van nasale toediening van zink. Deze doseringen waren met 0,9 tot 2,6 mg per dag beduidend lager.
Bij oraal of nasaal gebruik van zink als profylaxe hadden de deelnemers een 32% lagere kans op het ontwikkelen van een milde tot matig ernstige virale luchtweginfectie. Daarbij was de risicoreductie het grootst (87% reductie) bij matig ernstige symptomen, zoals een influenza-achtig ziektebeeld en koorts. Bij mildere infecties, zoals een verkoudheid, was de risicoreductie 28%. Deze risicoreducties golden voor alle leeftijdsgroepen.
Zink is tevens effectief ter behandeling van een virale luchtweginfectie. Mensen die tijdens de eerste ziekteweek sublinguaal of nasaal zink gebruikten, hadden een 1,8 keer grotere kans om sneller te herstellen, dan de mensen die een placebo kregen. De ernst van de klachten op dag drie van de ziekte was significant lager bij de mensen die zink gebruikten en de kans op herstel na een week was groter met zinksuppletie.
Veiligheid
Bij profylactisch gebruik van zink werden er geen ernstige bijwerkingen gevonden. Langdurig gebruik van een hoge dosering zink kan de koperopname remmen, waardoor er op termijn een kopertekort kan ontstaan. In een kleinschalige studie werd geen afwijking in de koperconcentratie in het bloed gevonden bij gebruik van 45 mg gedurende twaalf maanden.
Analyse van subgroepen naar dosering liet zien dat gebruik van een dosering lager dan 50 mg per dag zelden leidt tot bijwerkingen. Doseringen van meer dan 225 mg per dag leidde vaker tot (milde) bijwerkingen, waaronder overgeven en darmklachten.
De klinische studies laten zien dat zink mogelijk een rol kan spelen in het voorkomen en behandelen van een virale luchtweginfectie. De effectiviteit werd gevonden in alle leeftijdsgroepen (deelnemers waren gemiddeld 37 jaar).
Suppletie met zink is daarmee niet alleen zinvol om een tekort te voorkomen of behandelen, maar kan, zonder dat er sprake is van een zinktekort, een ziekte-reducerende rol vervullen. Het is nog niet duidelijk welke dosering en toedieningsvorm het meest effectief zijn. Ook is er nog geen consensus over wanneer het gebruik bij een infectie gestart dient te worden.
Andere onderzoeken laten zien dat gebruik binnen 24 uur na het ontstaan van de klachten effectief kan zijn. De maximale veilige dosering voor gezonde volwassenen zoals vastgesteld door de EFSA is 50 mg per dag [2]. De maximaal toegestane dagdosering van zink als voedingssupplement is 25 mg.
Referenties:
- Hunter J, Arentz S, Goldenberg J, et al. Zinc for the prevention or treatment of acute viral respiratory tract infections in adults: a rapid systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ open 2021:11(11);e047474.
- Tollerable Upper Intake Levels. EFSA, via efsa.europa.eu
Bron: SpringfieldNutra