Uit een populatie-onderzoek blijkt dat een lage vitamine D- en K-status is geassocieerd met een grotere kans op overlijden. Suppletie met vitamine K en D is gunstig, omdat de vitaminen in synergie met elkaar werken.
Recente ontwikkelingen laten zien dat vitamine K en D in nauwe synergie met elkaar werken. Zo lijkt vitamine D bijvoorbeeld niet direct verantwoordelijk te zijn voor een betere botgezondheid, maar activeert vitamine D de aanmaak van vitamine K-afhankelijk eiwitten die een rol spelen bij de botaanmaak (osteocalcine).
Daarnaast kan gelijktijdige suppletie met vitamine K aderverkalking bij een verhoogde calciumopname door vitamine D-suppletie remmen. De samenwerking tussen vitamine K en D op de vaatgezondheid verloopt gedeeltelijk via het vitamine K-afhankelijke matrix-Gla-proteïne (MGP).
Activatie van MGP werkt vaatbeschermend en staat onder invloed van vitamine K. Vitamine D verhoogt de genexpressie van MGP en daarmee de behoefte aan vitamine K om MGP in de actieve vorm te brengen [1]. Bij onvoldoende vitamine K stijgt de plasmaconcentratie van niet-geactiveerde MGP (dp-ucMGP).
De bevindingen tonen aan dat vitamine K en D voor een goede werking afhankelijk zijn van elkaar.
Tot nu toe zijn onderzoeken met vitamine K en D in de algemene populatie uitgevoerd om de effecten op hypertensie of vaatstijfheid te bepalen. Nederlandse wetenschappers (VUmc en anderen) hebben nu bij gezonde volwassenen gekeken naar de langetermijneffecten van de vitaminen op de algemene sterftekans.
Grote groep met tekorten
Aan het observationele populatieonderzoek namen 4742 mensen deel met een gemiddelde leeftijd van 52,6 jaar. Ongeveer de helft was vrouw. Deelnemers werden gemiddeld 14,2 jaar gevolgd.
De vitamine D- en K-status werden bepaald door middel van bloedonderzoek aan het begin van de studie. Er was sprake van een lage vitamine D-status bij een bloedconcentratie lager dan 50 nmol/L. De wetenschappers gebruikten dp-ucMGP als maat voor de vitamine K-status. Hiervoor is echter tot op heden geen afkapwaarde bepaald. Op basis van de literatuur is de afkapwaarde voor de vitamine K-status in dit onderzoek gesteld op 361 pmol dp-ucMGP per liter. Dat wil zeggen dat bloedwaarden van 361 pmol/L en hoger een lage vitamine K-status weergeven. Tijdens de loopduur van het onderzoek overleden er 620 mensen van wie 23% aan hart- en vaatziekten [1].
Bij de interpretatie van de resultaten werd er gecorrigeerd voor verschillende factoren, zoals de aanwezigheid van hart-, vaat- en nierziekten, rookgedrag, familiegeschiedenis, medicatiegebruik en lichamelijke activiteit. Opvallend was dat 20% van de deelnemers aan het begin van de studie een te lage vitamine D- en K-status hadden.
Zowel een lage vitamine K- of D-status afzonderlijk, als een gecombineerde lage vitamine D- en K-status was geassocieerd met een hogere sterftekans. De associatie tussen een lage vitaminestatus voor beide vitaminen en overlijdenskans was echter groter dan de som van alleen een lage vitamine D- of K-status. Dit geeft aan dat een onvoldoende voorziening van beide vitaminen het sterfterisico extra vergroot.
Het overlijdensrisico door alle oorzaken voor mensen met een tekort aan beide vitaminen was 22% ten opzichte van 7% voor deelnemers met een adequate vitamine K- en D-status.
Mensen met een K- en D-tekort hadden daarnaast 42% meer kans om te overlijden door hart- en vaatziekten.
De wetenschappers concluderen dat vervolgonderzoek moet uitwijzen of suppletie met vitamine K en D de algehele gezondheid kan verbeteren en de kans op hart- en vaatziekten kan verminderen.
Referentie:
van Ballegooijen AJ, Beulens JWJ, Kieneker LM, et al. Combined low vitamin D and K status amplifies mortality risk: a prospective study. Eur J Nutr. 2020;
Bron: Springfield Nutra