Cranberrysupplementen worden in de richtlijn voor huisartsen genoemd als een van de opties voor de profylaxe van terugkerende urineweginfecties. Dit in het kader van het terugdringen van antibiotica-resistentie. Volgens een nieuwe Britse (voor)studie lijkt cranberry-extract mogelijk ook bij een acute blaasontsteking het antibioticagebruik te kunnen beperken.
Urineweginfecties (blaasontstekingen) zijn veel voorkomende bacteriële infecties in de huisartsenpraktijk. Behandeling met antibiotica is niet altijd te vermijden, maar heeft als keerzijde de kans op resistentievorming.
Minder antibioticagebruik
Het beleid kan afwachtend zijn met ruim drinken en zo nodig pijnstilling. De klachten kunnen spontaan binnen een week over gaan. Er kan ook gekozen worden voor een behandeling met antibiotica. Meestal verdwijnen de klachten dan sneller, hoewel tot enkele dagen na de kuur klachten kunnen blijven bestaan.
Het gebruik van antibiotica kan ook uitgesteld worden en pas worden ingezet wanneer de klachten verergeren of niet afnemen. Dit kan het antibioticagebruik verminderen. In een onderzoek in Amsterdamse huisartsenpraktijken bleek na 1 week dat 55% van de patiënten die bereid waren om het gebruik van antibiotica uit te stellen, ook daadwerkelijk geen antibiotica had gebruikt.
Cranberry-extract met of zonder antibiotica
De manier waarop cranberry’s werken (voor zover bekend) maakt ze toepasbaar ter preventie van een urineweginfectie, niet ter behandeling ervan. Het preventieve effect van cranberry’s is dan ook uitgebreid bestudeerd bij vrouwen die vaak last hebben van blaasontstekingen. Toch blijkt dat tot 27% van de cranberrygebruikers ze bij een acute blaasontsteking gebruikt om de symptomen te verlichten.
Britse onderzoekers bekeken als eersten – voorlopig nog in een voorstudie – of het gebruik van cranberry-extract bij de behandeling van een acute blaasontsteking het antibioticagebruik zou kunnen terugdringen. Zij voerden een verkennende studie uit om te zien of het haalbaar is om in huisartspraktijken onderzoek te doen naar het effect van cranberry-extract op antibioticagebruik bij acute, ongecompliceerde blaasontstekingen.
Vier huisartspraktijken namen deel aan het open label onderzoek met in totaal 46 vrouwen met een acute blaasontsteking. De gemiddelde leeftijd van de deelneemsters was 48 jaar.
De vrouwen werden verdeeld over drie behandelgroepen:
- Direct een eerste keus antibioticum (groep 1);
- Direct een eerste keus antibioticum en cranberrycapsules (groep 2);
- Direct cranberrycapsules en eventueel een antibioticum, wanneer na 3-5 dagen verslechtering of geen verbetering was opgetreden (groep 3).
De keuze van het antibioticum en de duur van de kuur werd overgelaten aan de betrokken huisartsen. In het Verenigd Koninkrijk wordt gewoonlijk een 3-daagse kuur nitrofurantoïne als eerste keus aanbevolen voor de behandeling van ongecompliceerde urineweginfecties. De cranberrycapsules werden genomen totdat de symptomen verbeterd waren, met een maximum van zeven dagen.
De deelneemsters werd gevraagd om twee weken lang elke dag een electronisch symptomen-dagboek in te vullen. Na vier weken vond er een evaluatie plaats. Bijna 90% had het dagboek ingevuld en bijna 70% had het dagboek compleet ingevuld.
Een aantal vrouwen had meerdere kuren nodig gehad en/of had ‘double sickening’, dat wil zeggen opnieuw klachten nadat ze aanvankelijk verdwenen waren.
- Groep 3 had 20% minder antibiotica gebruikt dan groep 1 (controlegroep). Het totaal aantal antibioticakuren was minder in groep 2 en 3, zowel na 2 weken als na 4 weken.
- De vrouwen die antibiotica in combinatie kregen met cranberrycapsules (groep 2) hadden een sneller gevoel van herstel en minder gevallen van ‘double sickening’ dan groep 1. Bovendien ervaarden zij minder bijwerkingen dan groep 1.
- In groep 3 had niemand ‘double sickening’. Er waren wel meer klachten en het gevoel van herstel duurde langer.
Hoewel dit een verkennende studie betreft, concluderen de onderzoekers dat cranberry alleen en in combinatie met antibiotica mogelijk een gunstige invloed kan hebben op het gebruik van antibiotica of bijwerkingen daarvan.
Referentie:
Gbinigie O, Allen J, Williams N, et al. Does cranberry extract reduce antibiotic use for symptoms of acute uncomplicated urinary tract infections (CUTI)? A feasibility randomised trial. BMJ Open. 2021 Feb 22;11(2):e046791.
Bron: Springfield Nutra