Glaucoom is wereldwijd de meest voorkomende oorzaak van blindheid. De darmmicrobiota, samen met de integriteit van zowel de darmbarrière als de bloed-retinabarrière, lijkt invloed te hebben op het risico op glaucoom. Dysbiose van de darmmicrobiota zou volgens een nieuwe hypothese een aandeel hebben in het ontstaan of de progressie van oogziekten, waaronder glaucoom. Recente studies wijzen hierop.
Glaucoom is een neurodegeneratieve aandoening en wordt gekarakteriseerd door een progressief verlies van ganglioncellen in het netvlies (een speciaal type zenuwcel) en van zenuwvezels van de oogzenuw. Op den duur vallen delen van het gezichtsveld uit en kan uiteindelijk blindheid ontstaan.
Vanaf het veertigste jaar stijgt de kans op het krijgen van glaucoom. Ongeveer 3% van de 40-80-jarigen heeft glaucoom. Mensen met overgewicht, diabetes of vaatziekten hebben een hoog risico op glaucoom.
Primair open-kamerhoekglaucoom (POAG), een vorm die niet door een andere (oog)ziekte of bijvoorbeeld medicijnen wordt veroorzaakt, is het meest voorkomende type glaucoom. Bij een open-kamer glaucoom is het afvoersysteem van het oog deels verstopt. Hierdoor stijgt de oogdruk wat schadelijk is voor de zenuwvezels.
Dysbiose en glaucoom
Een verstoorde darmflora (dysbiose) leidt tot ontstekingsprocessen in de darmen en tast de darmbarrière aan. Hierdoor kunnen darmbacteriën en/of hun endotoxinen (lipopolysachariden, e.a.) door de barrière heen dringen. De inflammatoire immuunrespons die hierdoor in het lichaam in gang wordt gezet, speelt via neuro-inflammatie een rol bij de ontwikkeling van neurodegeneratieve aandoeningen. Recent wordt dit ook in verband gebracht met de ontwikkeling van oogziekten, zoals uveïtis, maculadegeneratie en glaucoom [1,2,3] en wordt gesproken van de darm-oog-as en van de darm-retina-as. De inflammatoire immuunrespons ten gevolge van dysbiose maakt de bloed-retinabarrière meer doorlaatbaar voor geactiveerde immuuncellen en endotoxinen, met inflammatoire schade aan het netvlies als gevolg [4].
Bescherming door butyraat-producerende bacteriesoorten
Bij personen met glaucoom zijn inderdaad veranderde patronen in het darmmicrobioom waargenomen ten opzichte van personen die geen glaucoom hebben [1,3,4].
In een Rotterdamse studie liet analyse van het microbioom van 225 mensen met glaucoom en 1247 personen zonder glaucoom eveneens verschillen zien in de samenstelling van het microbioom [5]. Daarbij viel op dat glaucoom duidelijk minder vaak voorkwam bij mensen met een grotere rijkdom aan darmbacteriën die butyraat produceren. Butyraat, een korte-keten vetzuur, is een voorkeursbrandstof voor darmcellen en is belangrijk voor de instandhouding van de darmbarrièrefunctie en immuunhomeostase. Ook de oogdruk en de ernst van glaucoom was negatief geassocieerd met de hoeveelheid butyraat-producerende bacteriesoorten.
Volgens de onderzoekers ondersteunen deze resultaten de hypothese dat dysbiose een rol speelt bij de pathofysiologie van glaucoom [5].
Verouderende barrière
Bij het ouder worden en bij ziekten kan de darmbarrière minder goed gaan functioneren, ‘lek’ worden, waardoor lipopolysachariden en andere endotoxinen neuro-inflammatie kunnen veroorzaken [5]. Ouder worden is bovendien geassocieerd met achteruitgang van de bloed-retinabarrière en (laaggradige) ontsteking in het netvlies [4]. Naast een gezond voedingspatroon met een variatie aan voedingsvezels, kan suppletie met prebiotica en probiotica ingezet worden om dysbiose te verbeteren en tegelijkertijd om de barrièrefunctie van het darmslijmvlies te ondersteunen.
Het ogenschijnlijke verband tussen glaucoom en microbiota/darmbarrière biedt mogelijk een nieuw perspectief op de preventie ervan.
Referenties:
- Napolitano P, Filippelli M, Davinelli S, et al. Influence of gut microbiota on eye diseases: an overview. Ann Med. 2021 Dec;53(1):750-761.
- Pezzino S, Sofia M, Greco LP, et al. Microbiome Dysbiosis: A Pathological Mechanism at the Intersection of Obesity and Glaucoma. Int J Mol Sci. 2023 Jan 6;24(2):1166.
- Gong H, Zhang S, Li Q, et al. Gut microbiota compositional profile and serum metabolic phenotype in patients with primary open-angle glaucoma. Exp Eye Res. 2020 Feb;191:107921.
- Wang L, Wei X. T Cell-Mediated Autoimmunity in Glaucoma Neurodegeneration. Front Immunol. 2021 Dec 16;12:803485.
- Vergoesen JE. The ins and outs of open-angle Glaucoma: drugs, diet, and defecation. Dissertatie. 11 Oct 2023. Erasmus Universiteit Rotterdam.
Bron: Springfield Nutra