Sinds de komst van COVID-19 is de rol van vitamine D controversieel, maar een recente meta-analyse lijkt de eerder gevonden, sterke aanwijzingen voor werkzaamheid stevig te onderbouwen. De Italiaanse wetenschappers baseerden zich op de vijf kwalitatief beste RCT’s. Daaruit blijkt dat suppletie met vitamine D drastisch het risico verlaagt om opgenomen te worden op de IC en - in wat mindere mate – de kans op sterfte.
Voor de analyse1 werden in eerste instantie 78 publicaties geïncludeerd. Het overgrote deel daarvan viel af, vooral omdat de auteurs zich wilden beperken tot gerandomiseerd klinisch onderzoek. Drie van de vijf geanalyseerde RCT’s hadden een relatief kleine onderzoeksgroep (69, 76, 85 personen), voor de twee andere werden respectievelijk 240 en 930 patiënten gerekruteerd. Ook in andere opzichten - zoals duur, tussenpoos en dosis van suppletie - liepen de studies uiteen.
Ter vermijding van willekeurige fouten in de cumulatieve meta-analyse, werd een trial-sequentiële analyse (TSA) uitgevoerd. Met deze methode wordt berekend of de uitkomsten beschouwd kunnen worden als voldoende zeker en niet berustend op toeval. TSA geeft het aantal patiënten aan dat nodig is om het effect van verschillende behandelingen vast te stellen met een bepaalde kans op fouten. Dat kunnen zowel type I-fouten zijn (het vinden van een effect dat er niet is) als type 2-fouten ((het niet vinden van een effect dat er wel is). Zo verkrijgt men niet zozeer het best beschikbare bewijs, maar eerder ‘voldoende’ of ‘sterk’ bewijs.2
Van de vijf RCT’s was er één waarin geen effect op IC-opname of sterfte werd gevonden. Het was de enige studie waarin, vergeleken met een placebo, een eenmalige stootkuur werd getest met een zeer hoge dosis vitamine D van 200.000 IE. Deze methode, soms toegepast om in snel tempo een ernstig tekort te corrigeren, is ook in andere studies ineffectief gebleken.3 In de overige vier RCT’s, waarin verschillende doses vitamine D werden vergeleken ofwel één bepaalde dosis ten opzichte van placebo, was het gunstige effect er wel.
Concluderend resulteert vitamine D-suppletie in een verlaagde kans op IC-opname en overlijden. De risicoverlaging bedroeg respectievelijk 72% en 51%. Ten aanzien van IC-opname karakteriseren de auteurs de bewijsvoering als definitief, terwijl ze voor de stervenskans nog nadere studies aanbevelen. Ten slotte adviseren zij als behandelprotocol af te gaan op een van de studies, die met de grootste onderzoeksgroep van 930 personen.4 Dat zou voor een maand neerkomen op inname van 21.620 IE op dag 1 en een gehalveerde dosis van 10.810 IE op dag 3, 7, 15 en 30. Uiteraard gaat het hier om hoeveelheden die alleen in een therapeutische setting kunnen worden toegepast: ze liggen ver boven de dagelijks gewenste inname onder normale omstandigheden.
Referenties:
1 Argano C, Mallaci Bocchio R, Natoli G, et al. Protective Effect of Vitamin D Supplementation on COVID-19-Related Intensive Care Hospitalization and Mortality: Definitive Evidence from Meta-Analysis and Trial Sequential Analysis. Pharmaceuticals (Basel). 2023 Jan 16;16(1):130.
2 https://www.ntvg.nl/system/files/publications/a7281.pdf
3 https://voedingsgeneeskunde.nl/vg-23-1/coronabeleid-negeert-belang-van-voedingssuppletie-1
4 Nogues X, Ovejero D, Pineda-Moncusí M, et al. Calcifediol Treatment and COVID-19-Related Outcomes. J Clin Endocrinol Metab. 2021 Sep 27;106(10):e4017-e4027.