Oxidatieve stress draagt bij aan de ontwikkeling van neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer. In een nieuwe studie werd de relatie bekeken tussen serumspiegels van antioxidanten uit de voeding en het risico op dementie. Van alle betrokken antioxidanten vertoonden alleen luteïne, zeaxanthine en beta-cryptoxanthine een omgekeerd verband met het risico op dementie.
Hersencellen zijn zeer gevoelig voor metabole stress veroorzaakt door oxidatieve schade. Herstel van oxidatieve schade in de hersenen verloopt moeizamer bij het ouder worden, waardoor neurodegeneratie optreedt.
In vele studies zijn de mogelijke neuroprotectieve effecten van antioxidanten bij ouderen onderzocht. Deze studies laten niet eenduidig een verband zien tussen de inname van antioxidanten uit de voeding en het risico op dementie.
Lager risico op dementie
In de nieuwe studie werd onderzocht of carotenoïden en antioxidantvitaminen uit de voeding en/of voedingssupplementen, synergistisch werken om de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie af te remmen. Deze studie werd uitgevoerd in het cohort van de NHANES III-studie1 met 7.283 deelnemers, die aan het begin van de studie tussen de 45 en 90 jaar oud waren [1].
Over een follow-up periode van gemiddeld 16 á 17 jaar (voor veel deelnemers tot 26 jaar aan toe) werd naar een verband gezocht tussen het optreden van dementie en serumspiegels van vitamine A, C en E en van carotenoïden als totaal en van individuele carotenoïden (alfa- en betacaroteen, beta-cryptoxanthine, lycopeen, luteïne en zeaxanthine).
Alleen hogere serumspiegels van luteïne/zeaxanthine en van beta-cryptoxanthine bleken geassocieerd te zijn met een lager risico op dementie, inclusief de ziekte van Alzheimer [1]. Er werden geen synergistische verbanden gevonden tussen vitamine E en carotenoïden, in tegenstelling tot de bevindingen van sommige eerdere studies.
Deze cohortstudie bevestigt eerdere studies die een verband laten zien tussen spiegels van luteïne/zeaxanthine en behoud van cognitieve functies bij ouderen [1]. De onderzoekers geven aan dat verdere studies nodig zijn om mogelijke neuroprotectieve effecten van suppletie met individuele carotenoïden (luteïne/zeaxanthine of beta-cryptoxanthine) vast te kunnen stellen.
Diverse eerdere studies wijzen al op positieve effecten van suppletie met luteïne/zeaxanthine voor cognitieve functies bij ouderen [2].
Zeaxanthine is een structurele isomeer van luteïne. Daarom worden deze twee carotenoïden vaak samen weergegeven (luteïne/zeaxanthine). Rijke voedingsbronnen van deze carotenoïden zijn onder andere groene bladgroenten (zoals spinazie en rucola), koolsoorten (boerenkool, broccoli, e.a.), geel-oranje-rood kleurige groenten- en fruitsoorten (mais, pompoen, papaya, frambozen, e.a.) en eidooier.
Selectieve opname in de hersenen
Bekend is dat de hersenen een voorkeur hebben voor luteïne boven andere carotenoïden. Zowel bij ouderen als bij kinderen is luteïne de meest voorkomende carotenoïde in de hersenen [3]. Bij kinderen bijvoorbeeld bestaan de carotenoïden in de hersenen voor 60% uit luteïne.
Luteïne vervult belangrijke functies voor de hersenen, onder meer voor de verwerkingssnelheid van visuele prikkels en voor neuroprotectie [2].
Ook bij jongvolwassenen is luteïne/zeaxanthine van belang voor het cognitief functioneren [4].
1 Third National Health and Nutrition Examination Survey
Referenties:
- Beydoun MA, Beydoun HA, Fanelli-Kuczmarski MT, et al. Association of Serum Antioxidant Vitamins and Carotenoids With Incident Alzheimer Disease and All-Cause Dementia Among US Adults. Neurology. 2022 May 24;98(21):e2150-e2162. doi: 10.1212/WNL.0000000000200289. Epub 2022 May 4.
- Lopresti AL, Smith SJ, Drummond PD. The Effects of Lutein and Zeaxanthin Supplementation on Cognitive Function in Adults With Self-Reported Mild Cognitive Complaints: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Front Nutr. 2022 Feb 17;9:843512.
- Erdman JW Jr, Smith JW, Kuchan MJ, et al. Lutein and Brain Function. Foods. 2015 Dec;4(4):547-564.
- Renzi-Hammond LM, Bovier ER, Fletcher LM, et al. Effects of a Lutein and Zeaxanthin Intervention on Cognitive Function: A Randomized, Double-Masked, Placebo-Controlled Trial of Younger Healthy Adults. Nutrients. 2017 Nov 14;9(11):1246.
Bron: Springfield Nutra