Ouderdomssuiker was een kwaal waar je nooit meer vanaf kwam. Maar een gerichte aanpak van de eet- en leefgewoonten kan veel goeds doen voor de diabetespatiënt. Er waren al verhalen over wondergenezingen, nu tonen Nederlandse onderzoekers aan dat een leefstijlinterventie echt werkt.
Nog niet zo lang geleden was de diagnose ‘suikerziekte’ een vonnis voor levenslang. Diabetes type 2, ook wel ‘ouderdomssuiker’ genoemd, werd als ongeneeslijk beschouwd. Behandeling met medicijnen als metformine en insuline, dagelijks door de patiënt zelf te injecteren, was vaak onvermijdelijk.
Diabetes houdt in dat het lichaam niet meer in staat is het te hoge bloedsuikergehalte weg te werken. Die ontoereikende glucosecontrole leidt tot diverse complicaties. Bloedvaten en zenuwen raken beschadigd. Nieren, ogen en het hart functioneren minder. Zware suikerpatiënten overlijden eerder.
'Ouderdomssuiker' is niet onvermijdelijk. De symptomen zijn in de meeste gevallen goed te bestrijden. Wie het genetische geluk heeft minder gevoelig te zijn voor diabetes, mag z’n handen dichtknijpen. Ook wie op een gezond gewicht weet te blijven als de jaren klimmen, blijft meestal gevrijwaard van diabetes type 2. Want ‘T2D’ is een veel voorkomende bijkomende ziekte bij obesitas. Er wordt dan ook gesproken van een wereldwijde ‘diabesitas’-epidemie. Naar schatting lijdt een half miljard wereldburgers aan T2D. Dat aantal stijgt nog altijd.
Revolutie
Maar er zijn belangrijke nieuwe ontwikkelingen gaande in de behandeling van T2D. Een revolutie, zo mag het gerust heten. In plaats van medicijnen toedienen aan het zieke lichaam om de bloedsuikerspiegel te laten dalen, zouden patiënten zich een andere leefstijl kunnen aanmeten. Leefstijlverandering als medische interventie leidt tot succesverhalen over hoe suikerpatiënten van hun insulinespuit afraken. Dat gaat verder dan de verhalen over individuele wondergenezingen: ziektekostenverzekeraars vergoeden al programma’s als Keer Diabetes2 Om.
Gezonder leven kan de gevolgen van T2D bij veel patiënten sterk verminderen, dat blijkt uit recente onderzoeken. Dat is ook de uitkomst van het eerste wetenschappelijke onderzoek uit de hoek van de Nederlandse leefstijlverbeteraars. Een groep rond Hanno Pijl, hoogleraar diabetologie in Leiden, Renger Witkamp, hoogleraar voeding en gezondheid aan de WUR, en Peter Voshol, biochemicus van het Louis Bolk Instituut, onderwierp 74 suikerpatiënten gedurende een half jaar aan het Keer Diabetes2 Om-programma. De resultaten werden recent gepubliceerd in het Britse medische vakblad BMJ onder de titel ‘Nutrition and lifestyle intervention in type 2 diabetes: pilot study in the Netherlands showing improved glucose control and reduction in glucose lowering medication’.
Het betreft een pilot study met een niet heel grote groep deelnemers over een niet al te lange periode. Maar de resultaten mogen er zijn. Veel van de patiënten, die allen overgewicht hadden, vielen af, kregen betere bloedwaarden en hoefden minder en in enkele gevallen zelfs geen medicijnen meer te gebruiken. De goede score is deels toe te schrijven aan de grote motivatie van de deelnemers, die zich zelf hadden aangemeld.
Integrale aanpak
Het Keer Diabetes2 Om-programma omvat een integrale aanpak van de voeding en lichaamsbeweging, onder begeleiding van diëtisten, verpleegkundigen en artsen. De deelnemers krijgen informatie over gezonde voeding, maar volgen ook een kookcursus. Ze leiden hun gewone dagelijkse leventje, maar houden intensief contact met elkaar en met de begeleiding en komen verspreid over het half jaar enkele dagen bijeen.
Opmerkelijk is dat er niet een streng dieet wordt voorgeschreven. Wel mijdt men bewerkt voedsel met suiker en snelle koolhydraten, maar op vet wordt bijvoorbeeld niet gelet. In de praktijk bleken de deelnemers zich goed te kunnen houden aan het ritme van ontbijt, lunch en avondeten. Snacks tussendoor en het glas wijn bij het eten kon niet iedereen laten staan. De nieuw aangeleerde eetgewoonten zijn goed vol te houden, een belangrijke voorwaarde voor succes op de langere termijn. Terugval naar slechte gewoonten betekent ook terugkeer van de suikerziekte.
Alternatieve interventies
Andere interventiestudies gaan uit van striktere diëten. Een dit voorjaar verschenen overzichtsartikel in het vakblad Nutrients deelt de interventies om diabetes om te keren in 3 categorieën in. De onderzoekers namen de Nederlandse studie (nog) niet mee, maar vergeleken drie sinds kort aanbevolen manieren om TD2 zo aan te pakken dat er geen medicijnen meer nodig zijn.
De eerste alternatieve aanpak, en meteen de meest effectieve, is geen dieet maar een medische ingreep: een bariatrische operatie. Een maagverkleining is het meest effectieve middel tegen T2D. De twee andere aanbevelingen zijn een laagcalorisch dieet (minder eten) en een koolhydraatbeperkend dieet (minder koolhydraten). Beide diëten zijn effectief op de korte termijn maar er is nog altijd geen zicht op de langere termijn.
De onderzoekers pleiten voor het opzetten van een database met gegevens van patiënten die aan dergelijke interventiestudies deelnamen.
Bron: Foodlog