Luchtverontreiniging heeft een nadelig effect op de gezondheid. Met name in de stedelijke gebieden is de concentratie fijnstof in de lucht hoog. Fijnstof verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, longaandoeningen en kan zelfs de levensduur verkorten. Ondanks pogingen van de overheid is het moeilijk de concentratie fijnstof in de lucht te verlagen. Onderzoekers verkennen nu het effect van vitamine B op het lichaam ter bescherming tegen schade door fijnstof.
Er is geen waarde waaronder de concentratie fijnstof in de lucht niet schadelijk is. Ook bij zeer korte blootstelling aan fijnstof (enkele dagen) kan dit al nadelige effecten hebben op de gezondheid. Met name wordt er gesproken over vroegtijdige sterfte, maar de effecten spannen breder. Zo kan fijnstof het risico op hart- en vaatziekten en longaandoeningen verhogen en bestaande ziekten verergeren. Fijnstof richt deze schade vooral aan door het uitlokken van ontstekingsprocessen en het activeren van vrije radicalen in het lichaam.
Het RIVM schat dat blootstelling aan fijnstof het leven van de gemiddelde Nederlander met zo’n 12 maanden verkort. Bij een jaargemiddelde fijnstof concentratie van ca. 35 microgram per kubieke meter wordt de omvang van deze effecten in het land geschat op ca. 12.000-24.000 vroegtijdige sterfgevallen per jaar (gemiddeld 18.000) [1]. Omdat vele factoren bijdragen aan de concentratie fijnstof in de lucht – zoals zaden en pollen, uitstoot van verkeer en industrie – is dit moeilijk te reguleren.
Bescherming van binnenuit
In een groot bevolkingsonderzoek naar veroudering ontdekten onderzoekers van de Harvard Universiteit dat een lagere vitamine B6- en B12-inname gerelateerd was aan een slechtere hartfunctie na blootstelling aan fijnstof [2]. Deze uitkomst suggereerde een beschermend effect van vitamine B tegen fijnstof.
Deze uitkomsten waren aanleiding voor een groep onderzoekers van de universiteiten van Columbia (New York) en Harvard (Boston) om het beschermende effect van vitamine B-suppletie bij blootstelling aan fijnstof verder te onderzoeken bij mensen [3]. Zij voerden een verkennend onderzoek uit met gezonde volwassenen die op twee verschillende momenten gedurende twee uur werden blootgesteld aan fijnstof (250 microgram/m3 ). De deelnemers kregen voor de eerste blootstelling een placebo en daarna kregen zij gedurende vier weken voor de tweede blootstelling dagelijks een vitamine B-supplement (50 mg vitamine B6, 1 mg vitamine B12 en 2,5 mg foliumzuur).
Blootstelling aan fijnstof zonder bescherming verhoogde onder andere de hartslag en het aantal immuuncellen (lymfocyten en totaal aantal witte bloedcellen) [3]. Een verhoging van het aantal immuuncellen duidt hier op een reactie van het afweer- systeem op oxidatieve schade en ontstekingsreacties, veroorzaakt door fijnstof. Via weefselschade door vrije radicalen en ontstekingsprocessen heeft fijnstof een schadelijke invloed op het hart.
Met vitamine B-suppletie was het effect van blootstelling aan fijnstof op de hartslag niet meer significant. Ook de significante verhoging van het aantal witte bloedcellen werd teniet gedaan door het gebruik van vitamine B. Tot nog 24 uur na de blootstelling was de versterkte reactie van het immuunsysteem significant lager door vitamine B ten opzichte van placebo (met 139% en 106% respectievelijk) [3].
De onderzoekers concludeerden dat een zeer korte blootstelling aan fijnstof al effecten heeft in gezonde volwassenen. Ze toonden daarnaast aan dat de negatieve effecten teniet gedaan werden door het gebruik van vitamine B.
Hoewel dit onderzoek nog een verkennend karakter heeft, suggereren de resultaten dat vitamine B van binnenuit bescherming kan bieden tegen de schadelijke effecten van fijnstof in de omgeving.
Referenties:
- Knol, A.B. en Staatsen, B.A.M. (2005). Trends in the environmental burden of disease in the Netherlands, 1980-2020. Rapport 500029001, RIVM, Bilthoven.
- Baccarelli A, Cassano PA, Litonjua A, et al. Cardiac autonomic dysfunction: effects from particulate air pollution and protection by dietary methyl nu- trients and metabolic polymorphisms. Circulation. 2008; 117(14):1802-9.
- Zhong J, Trevisi L, Urch B, et al. B-vitamin Supplementation Mitigates Effects of Fine Particles on Cardiac Autonomic Dysfunction and Inflammation: A Pilot Human Intervention Trial. Nature Sci Rep. 2017;7:45322.