Bij langdurige vitamine D-suppletie stijgt het risico op het ontstaan van nierstenen, verhoogde calciumbloedspiegels en kalkafzettingen in de bloedvaten. Al bij lage doses tot 400 IE (10 μg) per dag is dit waargenomen. Een nieuwe studie ondersteunt het idee dat het veiliger is om suppletie met vitamine D te combineren met vitamine K.
In de literatuur zijn aanwijzingen te vinden dat suppletie met vitamine D, en in het bijzonder vitamine D met calcium, niet zonder suppletie met vitamine K zou moeten gebeuren. Vooral bij hogere doseringen vitamine D en/of bij mensen met een lage vitamine K-status kan dit nodig zijn.
Gelijktijdige suppletie met vitamine K zou het nodige tegenwicht kunnen bieden tegen het ongewenste effect op de calciumhuishouding bij vitamine D-suppletie. Daarom is het belangrijk te weten of suppletie met vitamine D een relatief tekort aan vitamine K veroorzaakt. Dit is nu voor het eerst onderzocht door Nederlandse onderzoekers.
Hogere vitamine D-inname beter samen met vitamine K
De onderzoekers bekeken het effect van zes maanden lange suppletie met 1200 IE (30 μg) vitamine D3 per dag op de vitamine K-status [1]. De studie werd uitgevoerd bij ouderen (60-80 jaar) met een lage vitamine D-spiegel, d.w.z. ≤50 nmol/l in de winter (oktober-maart) of ≤70 nmol/L in de zomer (april-september). De vitamine K-status werd bepaald aan de hand van de bloedspiegel van inactief matrix-Gla-proteïne (dp-uc-MGP). Hoe hoger deze spiegel, hoe lager de vitamine K-status en hoe hoger het risico op kalkafzetting in de bloedvaten en andere zachte weefsels, zoals de longen. Door vitamine K geactiveerd MGP (matrix-Gla-proteïne) is een sterke remmer van vasculaire verkalking.
Na zes maanden was de vitamine K-status bij de veertig personen die vitamine D kregen significant gedaald ten opzichte van de placebogroep (30 personen). Dit is een aanwijzing dat vitamine D-suppletie een relatief vitamine K-tekort kan geven en hiermee de bescherming van actief MGP tegen vaatwandverkalking vermindert. De onderzoekers veronderstellen daarom dat de gecombineerde suppletie met vitamine D en vitamine K de negatieve effecten van vitamine D op de vitamine K-status kan voorkomen. Verder klinisch onderzoek zal dat moeten bevestigen [1]. In een experimentele studie kon dit al aangetoond worden [2].
Vitamin D-suppletie verhoogt productie MGP
Vitamine D is nodig voor de gen-expressie van MGP en suppletie met vitamine D geeft een duidelijke toename van MGP. Bij een ontoereikende beschikbaarheid van vitamine K blijft dit MGP in de niet-actieve vorm. Een verhoogde calciumspiegel na suppletie met vitamine D kan dan het risico verhogen op vasculaire calcificatie.
De resultaten van de nieuwe studie laten zien dat optimale concentraties van zowel vitamine D als vitamine K bescherming zouden bieden tegen progressieve vasculaire calcificatie en cardiovasculaire aandoeningen [1]. In een eerdere studie van dezelfde onderzoeksgroep werd al een synergistisch verband gevonden voor vitamine D en vitamine K met betrekking tot de bloeddruk [3].
Lage vitamine K-status heeft negatief effect op de longfunctie
Er komt steeds meer bewijs dat vitamine K ook voor het longweefsel een beschermende rol speelt. Een hoger risico op longfibrose door chronisch gebruik van vitamine K-antagonisten als tromboseremmers onderstreept het belang van een adequate vitamine K-voorziening voor de gezondheid van de longen.
Onderzoekers van het Canisius-Wilhelmina Hospital te Nijmegen en de Universiteit Maastricht brengen in een voorpublicatie nog eens naar voren dat een lage vitamine K-status nadelig kan zijn voor de longfunctie. Eerder al schetsten zij de gevolgen van een vitamine K2-tekort bij patiënten met COPD en longfibrose.
In diverse, recente publicaties leggen de Nederlandse onderzoekers uit Nijmegen en Maastricht een verband tussen longziekten en een lage vitamine K2-status. Met name voor de progressie van COPD en longfibrose is dit aannemelijk gemaakt [4-6]. Fibrose, of bindweefselvorming in de longblaasjes, en vorming van bloedstolsels zijn fenomenen die kenmerkend zijn bij inflammatoire longaandoeningen.
Een verhoogde behoefte aan vitamine K2 bij deze longziekten is te verklaren doordat het vitamine K-afhankelijke MGP een unieke rol vervult voor het gezond houden van het zachte bindweefsel (extracellulaire matrix). MGP voorkomt functieverlies van het longweefsel door degradatie, fibrosevorming en verkalking van de matrix tegen te gaan. Daarnaast zou de toegenomen neiging tot trombosevorming bij COPD en longfibrose of andere inflammatoire longaandoeningen, geremd kunnen worden door andere vitamine K-afhankelijke proteïnen, namelijk proteïne S, proteïne C en Gas6 [5,7].
Vitamine D bij COPD
Vitamine D-tekort komt relatief vaak voor bij patiënten met COPD en is geassocieerd met frequente longaanvallen en achteruitgang van de longfunctie. Een meta-analyse laat zien dat suppletie met vitamine D het aantal aanvallen bij deze patiënten substantieel verlaagt [8]. Vitamine D heeft immuunmodulerende, onstekingsremmende en antimicrobiële eigenschappen en wordt in hoge doses gegeven. Doses die bij COPD worden gebruikt zijn meestal veel hoger dan de dosis (1200 IE/d) waarbij een negatief effect is waargenomen op de vitamine K-status. Ook voor de gezondheid van de longen is het waarschijnlijk dat de synergistische werking van vitamine D met vitamine K
een belangrijke rol vervult en dat suppletie met vitamine D gecombineerd zou moeten worden met vitamine K.
Referenties:
- van Ballegooijen AJ, Beulens JWJ, Schurgers LJ, et al. Effect of 6-Month Vitamin D Supplementation on Plasma Matrix Gla Protein in Older Adults. Nutrients. 2019 Jan 22;11(2).
- Elshama SS, Osman HE, El-Kenawy Ael-M, et al. Comparison between the protective effects of vitamin K and vitamin A on the modulation of hypervitaminosis D3 short-term toxicity in adult albino rats. Turk J Med Sci. 2016 Feb 17;46(2):524-38.
- van Ballegooijen AJ, Cepelis A, Visser M, et al. Joint Association of Low Vitamin D and Vitamin K Status With Blood Pressure and Hypertension. Hypertension. 2017 Jun;69(6):1165-1172.
- Janssen R, Vermeer C. Vitamin K deficit and elastolysis theory in pulmonary elasto-degenerative diseases. Med Hypotheses. 2017 Oct;108:38-41.
- De Brouwer B, Piscaer I, Von Der Thusen JH, et al. Should vitamin K be supplemented instead of antagonised in patients with idiopathic pulmonary fibrosis? Expert Rev Respir Med. 2018 Mar;12(3):169-175.
- Drent M, Wijnen P, Bast A. Pharmacogenetic variants and vitamin K deficiency: a risk factor or trigger for fibrosing interstitial pneumonias? Curr Opin Pulm Med. 2018 May;24(3):287-295.
- Piscaer I, Wouters EFM, Vermeer C, et al. Vitamin K deficiency: the linking pin between COPD and cardiovascular diseases? Respir Res. 2017 Nov 13;18(1):189.
- Jolliffe DA, Greenberg L, Hooper RL, et al. Vitamin D to prevent exacerbations of COPD: systematic review and meta-analysis of individual participant data from randomised controlled trials. Thorax. 2019 Apr;74(4):337-345.
Bron: Springfield Nutra