Een nieuwe publicatie bevestigt een eerder gevonden associatie tussen een lage vitamine K-status en een ernstiger ziekteverloop bij coronapatiënten die opgenomen zijn in het ziekenhuis. De nieuwe publicatie toont een duidelijk verband met sterk verhoogde interleukine-6 spiegels, de ontstekingscytokine die een belangrijke rol speelt bij overmatige inflammatie bij ernstige COVID-19.
Arts-onderzoekers van het Canisius-Wilhelmina ziekenhuis te Nijmegen toonden eerder al aan dat patiënten die met corona (COVID-19) waren opgenomen, aanzienlijk hogere spiegels hadden van niet-geactiveerd matrix-Gla-proteïne (dp-ucMGP) [1].
Voor de activering van MGP is vitamine K nodig. Een hoge(re) spiegel van dp-ucMGP wijst daarom op een slechte(re) vitamine K-status.
In de longblaasjes en bloedvaten beschermt geactiveerd MGP de integriteit van de elastische vezels (elastine). Andere vitamine K-afhankelijke proteïnen vervullen een rol in de balans tussen bevordering van bloedstolling en remming van trombose door afbraak van bloedstolsels. Daarnaast heeft vitamine K zelf ontstekingsremmende eigenschappen.
Vanwege al deze verschillende functies komt een vitamine K-tekort in beeld als een mogelijke risicofactor voor ernstige ziekte door het coronavirus [1]. Ook een lage vitamine D-status wordt gezien als een mogelijke risicofactor. Vitamine D is betrokken bij de immuunrespons en ontstekingsremming.
In vervolg op een eerder gepubliceerde studie [1] worden in de nieuwe publicatie verdere resultaten gepresenteerd van een studie die werd uitgevoerd bij 135 COVID-19-patiënten die in de eerste corona-golf (voorjaar 2020) waren opgenomen in het Canisius-Wilhelmina ziekenhuis (Nijmegen) [2]. De gemiddelde leeftijd was 68 jaar en meer dan de helft (69%) van deze patiënten waren mannen.
Bij de patiënten werden de vitamine D- en vitamine K-status bepaald, alsmede de mate van inflammatie en van elastine-degradatie. Dit werd gedaan aan de hand van respectievelijk de plasmaspiegels van vitamine D, dp-ucMGP, interleukine-6 (IL-6) en desmosine (een afbraakproduct van elastine).
Een ziekte-uitkomst werd als ‘goed’ gecategoriseerd wanneer patiënten uit het ziekenhuis ontslagen werden zonder kunstmatige beademing nodig gehad te hebben en ‘slecht’ wanneer patiënten intubatie en invasieve, kunstmatige beademing nodig hadden en/of overleden.
Verband vitamine K-status en ernst van de ziekte
De plasmaspiegels van IL-6 waren beduidend lager (rond 30,3 pg/ml) bij de patiënten met een goed verloop van de ziekte, dan bij de patiënten met een slechter verloop (rond 153,0 pg/ml). Een normale concentratie voor IL-6 ligt niet hoger dan 7 pg/ml. Bij ernstige COVID-19 wordt consistent een verhoogde spiegel van IL-6 aangetroffen. Het speelt een belangrijke rol bij een overmatige inflammatoire respons bij ernstige COVID-19.
De IL-6-spiegels waren sterk gecorreleerd aan de desmosine-spiegels. Dit duidt op een verband tussen inflammatie en weefselschade aan longen en bloedvaten.
Eerder al werd een verband gevonden tussen een lage vitamine K-status en verhoogde desmosine-spiegels met een slechtere ziekte-uitkomst [1].
Alle patiënten hadden op zijn minst een milde vitamine K-insufficiëntie (dp-ucMGP >500 pmol/l). Spiegels van dp-ucMGP waren duidelijk gecorreleerd aan spiegels van interleukine-6.
Patiënten met een matig-ernstige tot ernstige vitamine K-deficiëntie hadden significant hogere IL-6-spiegels (rond 78,1, resp. 116,2 pg/ml) dan patiënten met een milde deficiëntie (rond 39,1 pg/ml).
Deze resultaten wijzen op een verband tussen de vitamine K-status en IL-6 als een centrale component van het destructieve inflammatoire proces bij ernstige COVID-19 [2].
In tegenstelling tot geneesmiddelen die als IL-6-remmer werken, heeft vitamine K een bredere werking, omdat het niet alleen inflammatie moduleert, maar los daarvan ook een remmend effect kan hebben op andere oorzaken van ernstige ziekte door COVID-19, zoals vaatwand- en longschade en trombose [2].
Geen verband met vitamine D
De spiegels van vitamine D waren niet verschillend bij patiënten met een goed of slecht verloop van de ziekte. Er was verder geen duidelijk verband tussen vitamine D en IL-6. Ook elastine-degradatie was niet gecorreleerd aan vitamine D [2].
Gezien de bevinding dat een vitamine K-tekort zeer vaak voor komt bij ernstige COVID-19 patiënten, concluderen de onderzoekers op grond van hun resultaten dat interventiestudies dringend gewenst zijn om te zien of suppletie met vitamine K, eventueel in combinatie met vitamine D, een positief effect heeft op het verloop van COVID-19 [2,3].
Lactoferrine
Het zou tevens interessant zijn om te onderzoeken of een vitamine K-insufficiëntie of deficiëntie ook een rol speelt bij lange-termijn effecten van COVID-19 (long-COVID).
Een andere kandidaat daarvoor is lactoferrine. Lactoferrine is een lichaamseigen glycoproteïne dat een belangrijke rol vervult voor het afweersysteem. Omdat suppletie met lactoferrine tot een sneller herstel van COVID-19 kan leiden, loopt er momenteel een studie hiernaar in het Franciscus Gasthuis & Vlietland te Rotterdam [4].
Referenties:
- Dofferhoff ASM, Piscaer I, Schurgers LJ, et al. Reduced Vitamin K Status as a Potentially Modifiable Risk Factor of Severe Coronavirus Disease 2019. Clin Infect Dis. 2021 Dec 6;73(11):e4039-e4046.
- Visser MPJ, Dofferhoff ASM, van den Ouweland JMW, et al. Effects of Vitamin D and K on Interleukin-6 in COVID-19. Front. Nutr. 2022;8:761191.
- Janssen R, Visser MPJ, Dofferhoff ASM, et al. Vitamin K metabolism as the potential missing link between lung damage and thromboembolism in Coronavirus disease 2019. Br J Nutr. 2021 Jul 28;126(2):191-198.
- Lactoferrin in the treatment of Long COVID. https://www.trialregister.nl/trial/9742
Bron: SpringfieldNutra