Kalium of potassium; een veelzijdig mineraal
Kalium, in het Engels ook bekend onder de naam potassium, is een belangrijk mineraal en elektrolyt in ons lichaam. Het is, samen met onder meer chloride en natrium, betrokken bij het regelen van je vochtbalans en bloeddruk. Ook zorgt kalium er samen met natrium voor dat zenuwprikkels goed worden geleid en dat spieren zich kunnen samentrekken. Kalium bepaalt mede de zuurtegraad van je lichaam en mobiliseert glycogeen uit je lever. We kunnen dus niet zonder dit ‘levensbelangrijke’ mineraal.
Kalium en natrium zorgen voor een goede vochtbalans in de cel
Kalium en natrium werken nauw met elkaar samen en hebben een soort pompwerking. De zogenoemde natrium-kaliumpomp (Na-K-pomp) zorgt voor het transport van de natrium- en kaliumionen, waarbij natrium de cel wordt uitgepompt en tegelijkertijd kalium de cel wordt ingepompt. Kalium trekt vervolgens het vocht door de celwand heen en zorgt voor de vochtbalans in de cel, natrium doet het tegenovergestelde en zorgt zo voor de vochtbalans buiten de cellen en dus in het bloed en in de weefsels. Kalium heeft tevens een functie bij het verwijderen van afvalstoffen.
Natuurlijke bronnen van natrium en kalium
De biochemische cellulaire pompwerking ‘natrium-kalium’ ondersteun je het beste met natuurlijke bronnen van kalium en natrium, zoals groenten in de lente:
- Natrium: selder, snijbiet en lamsoor
- Kalium: andijvie, asperge, rode kool, paksoi, postelein, aardbei, avocado en rabarber
Een teveel aan natrium uit keukenzout en in bewerkte voedingsmiddelen kan de natrium-kaliumwerking verstoren.
Een aanzienlijke daling van de kaliuminname
Voorheen consumeerden we weinig natrium (<10 mmol/dag) en veel meer kalium dan tegenwoordig. Door een toenemende consumptie van bewerkte voedingsmiddelen die minder kalium bevatten, in combinatie met een verminderde consumptie van fruit en groenten, is er een grote daling van de kaliuminname. Uit de review van Feng en MacGregor blijkt dat in de meeste ontwikkelde landen de inname nu gemiddeld 70 mmol per dag bedraagt. Dat is slechts een derde van wat het voorheen was (>200 mmol/dag). In Europa bedraagt de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid (ADH) ofwel de referentie-inname (RI) voor kalium 3.500 mg per dag voor zowel mannen als vrouwen.
Voldoende kalium voor een gezonde bloeddruk en goed hartritme
Epidemiologische en klinische onderzoeken uit voornoemde review laten zien dat het mineraal kalium een belangrijke rol speelt bij het reguleren van de bloeddruk zowel in het algemeen als bij mensen met een hoge bloeddruk (en dat een hoge kaliuminname de bloeddruk en het risico op een beroerte dus verlaagt). Een voldoende inname heeft tevens gunstige effecten op het cardiovasculaire systeem. Het verlaagt het risico op dodelijke ventriculaire aritmieën bij patiënten met ischemische hartziekte, hartfalen en linkerventrikelhypertrofie.
Voldoende kalium vermindert nieraandoeningen en osteoporose
Een kaliumrijk dieet kan ook de progressie van nierziekte voorkomen of op zijn minst vertragen. Een verhoogde kaliuminname verlaagt de uitscheiding van calcium via de urine en speelt dus een belangrijke rol bij de behandeling van hypercalciurie en nierstenen. Het vermindert tevens glomerulaire en tubulaire schade aan de nieren. Een tekort aan kalium vergroot de demineralisatie van bot en verhoogt het risico op osteoporose. Tot slot is het sterk gerelateerd aan glucose-intolerantie; een hogere kaliuminname kan de ontwikkeling van diabetes voorkomen die optreedt bij langdurige behandeling met thiazidediuretica.
Verhoog je kaliuminname met groenten en fruit
Er is dus veel bewijs dat het verhogen van de kaliuminname gunstige effecten heeft op de menselijke gezondheid. De beste manier om je kaliuminname te verhogen, is door meer fruit en groenten te eten. Zo profiteer je ook van alle andere gezonde nutriënten uit groenten en fruit. Let erop dat kalium minder goed door het lichaam wordt opgenomen wanneer je veel koffie of alcohol drinkt. Een voedingspatroon rijk aan suikers en zout helpt evenmin. Een te veel aan kalium komt bij gezonde mensen nagenoeg niet voor; je nieren scheiden een overschot uit. Hyperkaliëmie kan wel voorkomen bij mensen met een verminderde nierfunctie, dit kan optreden wanneer kalium intraveneus wordt toegediend. Dit risico is er niet bij een grotere consumptie van groenten en fruit.
Referenties
Feng, J.H., MacGregor, G.A. (2008). Beneficial effects of potassium on human health. Physiologia plantarum, 133(4): 725-35
Bron: https://www.biok.center/artikel/voldoende-kalium-houdt-hart-en-nieren-gezond